Skazanie w postępowaniu karnym może być bardzo dotkliwe, zważywszy na fakt, że informacja o ukaraniu jest długo dostępna w publicznie dostępnym rejestrze. Niestety, niewiele osób decyduje się na spłacenie wymierzonej grzywny. W takiej sytuacji niezbędne jest odbycie zastępczych prac społecznych. Jest to ostatnia możliwość, aby sąd nie zamienił orzeczonej kary na bezwzględne pozbawienie wolności. Warto odpowiednio wcześniej zorientować się, prace społeczne jakie są w danym sądzie wymierzane.
Instytucje sądowe bardzo często wysyłają skazanych do pracy w domach pomocy społecznej. Zakres stanowisk, na jakie mogą liczyć takie osoby, to: sprzątacz, sanitariusz i pokojowy. W przypadku, gdy pojawią się inne potrzeby kadrowe, możliwa jest zmiana stanowiska pracy danej osoby, która została skazana. Generalnie rzecz biorąc, w domach pomocy społecznej niezbędne jest dokonywanie wszelkich czynności pod nadzorem kierownika placówki. To on decyduje o możliwości wcześniejszego zwolnienia z prac społecznie użytecznych, dlatego warto słuchać wszelkich poleceń wydawanych przez tą osobę.
Równie często osoby skazane w postępowaniu karnym kierowane są do robót interwencyjnych, organizowanych na terenie danej gminy. Dotyczy to w szczególności sezonu jesiennego, kiedy niezbędne jest sprzątanie liści oraz koszenie trawy. Duże znaczenie ma fakt, że zamiatanie ulic dla wielu skazanych jest wybawieniem, ponieważ w innym wypadku musieliby odbywać karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. W pewnej mierze skazani są również kierowani do ośrodków wychowawczych, gdzie pomagają instruktorom i personelowi w pracy z młodzieżą szczególnie trudną.
Warto nadmienić, że praca wykonywana w zastępstwie kary grzywny jest całkowicie nieodpłatna. Oznacza to, że skazany nie otrzymuje za nią ani złotówki wynagrodzenia. Jest to zjawisko niezwykle korzystne dla państwa, ponieważ zyskuje dzięki temu tanią siłę roboczą. Co ważne, prace społeczne mogą zostać nałożone na skazanego jedynie za jego zgodą. W przypadku, gdy jej nie wyrazi, sąd ma możliwość jedynie orzeczenia grzywny bądź kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym widełek określonych w kodeksie karnym.
Warunki odbywania pracy społecznie użytecznej są bardzo korzystne dla skazanych. Przede wszystkim wszelkie wykonywane przez nich czynności nie mogą być dla nich zbyt uciążliwe. Zakazane jest również kierowanie skazanych do pracy z odczynnikami chemicznymi oraz innymi substancjami, które mogłyby im wyrządzić niepowetowane szkody na zdrowiu. Ustawa karna określa również maksymalny wymiar godzin, który ma do odpracowania każdy skazany. Nie jest co do zasady możliwe orzeczenie więcej niż 40 godzin pracy społecznie użytecznej w danym miesiącu. Istnieje również możliwość zamiany tej kary na potrącenie około 15% wynagrodzenia. Taka kara może być jednak orzeczona wyłącznie względem osoby, która przed wydaniem wyroku skazującego była zatrudniona w prywatnym zakładzie pracy bądź świadczyła usługi w oparciu o umowy cywilnoprawne.
